Dominantietheorie achterhaald

Dit artikel is geschreven door Angelique van Kuijk. (geplaatst 20 oktober 2010. Kangani Mens en Hond in Balans)

Een artikel over een theorie die nog zeer gangbaar is en die hardnekkig aangehouden wordt, maar een jaar of 20! geleden al achterhaald is. Anno 2020 inmiddels dus al 30 jaar gelden! Het wordt tijd dat we inzien dat de omgang met onze hond anders moet cq. anders mag. De interpretatie van hondengedrag is hierbij gebaseerd op de alphatheorie, die weer ontstaan is door onderzoeken die in de jaren ‘60/’70 zijn gedaan bij wolven in gevangenschap.

Deze theorie gaat ervan uit dat de hond erop gericht is om de leiding te nemen (de Alpha te worden) of dit zal gaan doen als hij geen of onduidelijke leiding krijgt. Dit doet hij dan door dominerend of zelfs agressief  gedrag te vertonen.

Je leert dan ook (nog vaak) op de hondenschool dat je er actief voor moet zorgen dat jouw hond ranglaag blijft. Om dit te bereiken moet je de rangorderegels toepassen als, als eerste door een deur, als eerste eten, initiatieven nemen en op initiatieven van de hond mag je niet ingaan, de hond niet voorop laten lopen of de richting laten bepalen etc. Ook moet je je hond corrigeren wanneer hij niet gehoorzaamt, omdat jij je ranghogere (Alpha)positie continue moet bevestigen. Ook ik heb deze adviezen jarenlang aan cursisten gegeven, omdat ik dit in mijn opleidingen zo geleerd had. Er zijn zelfs nog hondentrainers en gedragstherapeuten die adviezen als in nekvel pakken en op de rug duwen geven. Veel van deze adviezen zijn zinloos en sommige leiden zelfs tot stress, onzekerheid, angst, agressie en depressie.

Vier jaar geleden kwam ik in contact met de nieuwe inzichten die naar aanleiding van nieuwe onderzoeken tot stand kwam. En ja het heeft bij mij ook even geduurd voordat ik mijn overtuigingen over de dominantie-theorie overboord kon zetten, want je ziet toch dominerend gedrag, dacht ook ik toen. Maar toen ik er meer en meer over leerde, ging ik hondengedrag anders interpreteren. In dit artikel kun je lezen wat de nieuwe inzichten zijn en wat het positieve effect is op de omgang met onze hond.

Dominantietheorie – waar komt dit eigenlijk vandaan?

De theorie dat de rangorde bepaald wordt door middel van dominantie is gebaseerd op onderzoeken die in de jaren ‘60/’70 gedaan zijn. Dhr. L.David Mech heeft deze bevindingen toentertijd gepubliceerd in een boek, waarvan er inmiddels 110.000 exemplaren over de hele wereld zijn verkocht. Men dacht toen dat groepen wolven tegen de winter bijeenkwamen om gezamenlijk te kunnen jagen en zo de kans op overleving groter zou worden. Er zou dan één wolf de leider zijn en dit door middel dominant gedrag bevestigen en in stand houden.

Om sociaal gedrag onder wolven te observeren hebben ze toentertijd verschillende wolven in gevangenschap bij elkaar gezet. Dit betekent in eerste instantie, geen normale leefsituatie, waardoor er veel stress was, iets wat in die tijd nog niet bekend was. Tevens waren deze roedels door de mens samengesteld en vormden ze dus geen natuurlijk roedel. Gedrag dat hier te zien was bestond uit veel agressie en overheersing (dominantie), logisch, kijk maar eens wat er gebeurt wanneer je een groep mensen die elkaar niet kennen in een gesloten ruimte gedurende langere periode laat verblijven (BigBrother). Men verklaarde dit gedrag zo dat een wolf zich door dominant gedrag opwierp tot leider van de groep, hieruit is de term “alphawolf” ontstaan. Dit is rechtlijnig toegepast op het gedrag van honden. Dit is gemeengoed geworden en wordt tot op de dag van vandaag nog steeds toegepast.

Theorie op basis van oude kennis met helaas negatieve gevolgen voor het welzijn van onze hond. Je kunt je voorstellen als je dit weet dat de manier waarop wij (veelal) met onze hond omgaan voor veel stress bij de hond zorgt. Dan denk ik bv. aan het corrigeren van gedrag, omdat hij niet luistert. Zeker wanneer je dit fysiek doet (aan de lijn rukken, het in de nekvel pakken, tik in de zij geven of op de rug leggen) is voor een hond zeer bedreigend. Wanneer een hond gromt en hiervoor gecorrigeerd wordt omdat dit dominant zou zijn zal de hond zijn gedrag onderdrukken en zich nog ellendiger voelen. Of wanneer je niet ingaat op initiatieven van de hond, hierdoor zal de hond leren dat zijn initiatieven geen resultaat of zelfs negatief resultaat hebben en zal geen initiatief meer tonen, hoe schadelijk is dit voor zijn zelfvertrouwen en voor zijn levensgeluk.

Dominerend en/of agressief gedrag hebben niet als doel de leiding over te nemen. Een hond die dominerend of agressief gedrag vertoont ondervindt stress en kan de situatie niet op een andere manier oplossen. Ik ben ervan overtuigt dat deze hond zich ten alle tijden ongelukkig voelt. Deze hond moet geholpen worden en niet gecorrigeerd!

Nieuwe inzichten dringen maar langzaam door. Na het in 1970 gepubliceerde boek heeft David Mech gedurende 20 zomers wolvenroedels in de vrije natuur geobserveerd. Hij heeft al in 1999officieel bekendgemaakt dat de tot dan toe wetenschappelijke informatie “foutief” was (foutief staat tussen aanhalingstekens, omdat wetenschap een kwestie is van voortschrijdend inzicht). Hij heeft vanaf die tijd al vele nieuwe onderzoeken gepubliceerd. Helaas duurt het vaak jaren voordat nieuwe inzichten in de maatschappij zijn doorgedrongen. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat een roedel een familie is. Dit betekent dat er een ouderpaar is met hun nakomelingen. Kijk hier naar het filmpje van David Mech.

Ouderpaar in plaats van alphapaar geeft nieuwe kijk op de omgang met onze hond. Dit ouderpaar zorgt voor veiligheid en bescherming. Het ouderpaar heeft een natuurlijke (vanzelfsprekende)(bege)leidende rol, dit hoeven ze niet af te dwingen door dominerend gedrag. Sterker nog een roedel wolven is over het algemeen zeer vredig en conflictvermijdend en leven samen in harmonie.

In de omgang met onze hond heeft dit zeer positieve consequenties. Wanneer we het gedrag van onze honden niet meer onderdrukken uit angst voor een dominante hond die de leiding overneemt zal er een veel fijnere relatie ontstaan. Probleemgedrag komt juist vaak voort uit de adviezen die gegeven worden vanuit de dominantie-theorie.

Dr. Rachel Casey, professor huisdierengedrag en welzijn aan de universiteit van Bristol stelt:

De algemene opvatting dat elke hond gedreven wordt door een of andere aangeboren wens om mensen en andere honden te controleren en domineren, is ronduit belachelijk. Deze aanname onderschat op grove wijze de complexe communicatie- en leermogelijkheden van honden. Bovendien leidt dit tot het gebruik van gehoorzaamheidsmethodes die welzijn beloven, maar in feite probleemgedrag veroorzaken.

Wil je hier meer over weten, dan kan ik je de volgende sites aanraden:

Het kan ook anders! Een relatie gebaseerd op vertrouwen en respect, geeft voor mens en dier meer voldoening.

Dit artikel is geschreven door Angelique van Kuijk. (geplaatst 20 oktober 2010. Kangani Mens en Hond in Balans)